Przy zwolnieniu środków z rachunku VAT na rachunek przedsiębiorcy z nim
powiązany powstają problemy praktyczne, dotyczące na przykład: (i) zwolnienia
tych środków w kwocie niższej niż wnioskowana przez podatnika, (ii) w zakresie
złożenia kolejnego wniosku, kiedy poprzedni wniosek nie został jeszcze
rozpoznany lub (iii) złożenia wniosku, kiedy poprzedni wniosek został
zrealizowany jedynie w części. Poniżej kilka uwag dotyczących tych zagadnień.
Przekazanie przez bank kwoty innej niższej niż ta wynikająca ze
wniosku oraz następnie postanowienia NUS
W zakresie przekazania środków z rachunku VAT na rachunek z nim powiązany
art. 108b § 2 Ustawy VAT stanowi, że podatnik we wniosku określa wysokość
środków zgromadzonych na rachunku VAT, jaka ma zostać przekazana.
Przepisy dotyczące podzielonej płatności są w tym zakresie lakoniczne
i nie rozstrzygają, co się dzieje jak NUS określi w postanowieniu kwotę
zwolnienia środków w kwocie wyższej niż kwota faktycznie zdeponowana na tym
rachunku w momencie ich przekazania przez bank.
Takie postanowienie NUS, w kwocie przekraczającej kwotę, którą
podatnik dysponuje na rachunku VAT nie może zostać zrealizowane, w części
nadwyżkowej.
Podatnik VAT do czasu przekazania wnioskowanych środków, wprawdzie w
sposób ograniczony, ale jednak może nimi dysponować, chociażby sam dokonując
podzielonej płatności własnych zobowiązań lub płacąc podatek VAT wynikający ze
składanych deklaracji. Powyższe zatem oznacza, że podatnik, przed realizacją
postanowienia NUS sam rozdysponował częścią (całością) zgromadzonych na tym
rachunku środków pieniężnych i postanowienie to nie może zostać w tej części
zrealizowane.
Stanowisko powyższe, zgodnie z którym kwota wnioskowana przez
podatnika ma charakter kwoty maksymalnej (a nie konkretnej kwoty do
przekazania na rachunek bieżący) potwierdził także Łukasz Matusiewicz w „Prawo
podatnika do wystąpienia z wnioskiem o dokonanie przelewu środków zgromadzonych
na rachunku VAT - na rachunek ogólny” (Opublikowano: LEX/el. 2018):
„Podatnik w złożonym wniosku określa wysokość środków zgromadzonych na
rachunku VAT, jaka ma zostać przekazana (art. 108b ust. 2 u.p.t.u.). Przy
czym wnioskodawca wskazuje górną granicę tej kwoty, gdyż złożenie wniosku do
urzędu skarbowego nie zablokuje możliwości wykorzystania środków zgromadzonych
na rachunku VAT np. do zapłaty kontrahentom. To zaś oznacza, że kwota
zgromadzona na rachunku VAT na dzień realizacji postanowienia może być inna niż
kwota na dzień złożenia wniosku.
Przykład 1
Podatnik posiada na rachunku VAT 37.200 zł. Wnioskował o „uwolnienie”
22.000 zł. Do czasu rozpatrzenia wniosku przekazał 17.200 zł na kwoty VAT z
tytułu dokonywanych na potrzeby swej działalności gospodarczej zakupów towarów
i usług. Na rachunku VAT została tym samym kwota 20.000 zł i taka kwota może
finalnie zostać przekazana podatnikowi”.
Z kolei w objaśnieniach podatkowych MF z dnia 29.06.2018 r. dotyczących
stosowania mechanizmu podzielonej płatności (MPP) MF wskazało, że wypłata
środków w kwocie niższej niż wynikająca z postanowienia NUS, ze względu na brak
środków na rachunku VAT, ma charakter realizacji postanowienia w całości:
„Ponieważ złożenie przez podatnika wniosku o uwolnienie środków nie
blokuje możliwości dokonywania zapłaty kontrahentom z rachunku VAT w czasie,
w którym naczelnik urzędu skarbowego będzie rozpatrywał ten wniosek, w
praktyce występować będą sytuacje, w których kwota wskazana przez
podatnika we wniosku, a w konsekwencji wskazana w postanowieniu będzie
wyższa niż wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT, na dzień
realizacji tego postanowienia.
W takiej sytuacji bank/SKOK przekaże na rachunek
rozliczeniowy/rachunek w SKOK środki do wysokości salda na rachunku VAT. Przekazanie
przez bank/SKOK środków w niższej wysokości niż wskazana w postanowieniu
uznawane jest jako wykonanie postanowienia w całości. Nie ma zatem
możliwości aby bank/SKOK uzupełniał brakującą kwotę ze środków „przyszłych”,
czyli tych które wpłynęły już po dokonaniu uwolnienia”.
Powyższe oznacza zatem także, że podatnik w celu uwolnienia kolejnych
środków, które trafią na ten rachunek, powinien złożyć kolejny wniosek w tym
zakresie.
Złożenia kolejnego wniosku o przekazanie środków z rachunku VAT w
czasie, kiedy poprzednio złożony przez podatnika wniosek nie został jeszcze
rozpatrzony
Kwestia, czy podatnik może złożyć wniosek o uwolnienie środków
pieniężnych na rachunek powiązany z rachunkiem VAT w czasie, kiedy jej
poprzedni wniosek nie został jeszcze rozpatrzony (pozytywnie –
postanowieniem, negatywnie – decyzją, przy czym istnieje możliwość rozpatrzenia
wniosku częściowo pozytywnie, częściowo negatywnie, na przykład w sytuacji
posiadania zaległości w podatku VAT w określonej kwocie) nie została
uregulowana w nowelizacji Ustawy VAT.
W mojej ocenie jednak, taki kolejny wniosek w sytuacji, kiedy poprzednio
złożony wniosek nie został jeszcze rozpatrzony jest możliwy do złożenia, przy
czym kolejny wniosek powinien zostać złożony na różnicę kwot pomiędzy
wnioskiem złożonym poprzednio a obecnym stanem środków na rachunku VAT. Jednak
dla tego kolejnego wniosku termin 60-dniowy na jego rozpatrzenie jest liczony
oddzielnie, od momentu jego złożenia.
Podatnik może także złożyć, w mojej ocenie, wniosek o zmianę wniosku
poprzednio złożonego. Jednak takie rozwiązanie nie będzie dla podatnika
korzystne, w związku z co do zasady, przedłużeniem terminu rozpatrzenia wniosku
poprzednio złożonego i liczeniem terminu 60-dniowego od daty złożenia
zmienionego wniosku, a nie od daty wniosku pierwotnie złożonego.
Zwracam także uwagę, że powyższe informacje nie wynikają wprost z Ustawy
VAT, która jak zauważyłem wcześniej nie jest zbyt precyzyjna w tym zakresie,
jak też nie wynikają z objaśnień podatkowych MF, przy zastosowaniu do których
podatnicy korzystają z pewnej ochronny, o której mowa w Ordynacji podatkowej.
Złożenie kolejnego wniosku po rozpatrzeniu wniosku już złożonego i
przekazaniu na rachunek związany z VAT kwoty niższej niż wnioskowana przez
podatnika
Z kolei złożenie kolejnego wniosku, po rozpatrzeniu (pozytywnym lub
negatywnym) wniosku poprzednio złożonego przez podatnika, jest zawsze możliwe.
Z istoty podzielonej płatności wynika, że na koncie podatnika mogą
pojawić kolejne środki, związane z wybraniem tego sposobu płatności przez jego
kontrahentów, co oznacza, aktualizację uprawnienia podatnika do złożenia
kolejnych wniosków o przekazanie środków pieniężnych z rachunku VAT na rachunek
bankowy z nim powiązany.
Powyższe zatem oznacza, w mojej ocenie, że o ile na rachunku VAT
pojawią się kolejne środki pieniężne, to podatnik nie może, w mojej ocenie,
powoływać się na poprzednio złożony wniosek, który z racji braku środków na
moment przekazania tych środków nie mógł być zrealizowany w całości, został
natomiast zrealizowany do wysokości dostępnego salda na rachunku VAT.
Powinien natomiast podatnik złożyć nowy wniosek, który będzie rozpatrywany i na
jego podstawie zostanie dokonany zwrot na zasadach opisanych powyżej (czyli
podatnik będzie wnioskować o kwotę maksymalną, natomiast bank może zwrócić
kwotę niższą niż kwota określona w postanowieniu NUS w sytuacji braku
odpowiednich środków na rachunku VAT).
Stanowisko powyższe potwierdziło także MF w objaśnieniach podatkowych
dotyczących stosowania mechanizmu podzielonej płatność (MPP) z dnia 29.06.2018
r.:
„Decyzja co do częstotliwości występowania z wnioskiem, jak i
wysokość środków wskazanych we wniosku pozostaje w gestii podatnika.
Podatnik we wniosku będzie wskazywał górną granicę kwoty do uwolnienia
z rachunku VAT, ponieważ złożenie wniosku do naczelnika urzędu skarbowego
nie blokuje możliwości wykorzystywania środków zgromadzonych na rachunku
VAT, do celów zgodnych z przepisami, w trakcie trwania postępowania o
uwolnienie środków”.
Pewna lakoniczność regulacji prawnych w tym zakresie powoduje, że pomimo
od formalizowania samego wniosku, pojawiają się inne wątpliwości, związane z
tym zagadnieniem, które pokrótce przedstawiłem powyżej.
