VAT od zaległości podatkowych

W prawie bywają problemy trudne i skomplikowane, które wymają pochylenia się nad nimi wybitnych głów i wielu godzin pracy, ale bywają też takie, które wymają jedynie zastosowania ze zrozumieniem ustawy i zwykłego zdrowego rozsądku. Tym bardziej dziwne jest to, że często nie nad tymi pierwszymi, a właśnie nad tymi drugimi pochylają się sądy najwyższych instancji i dopiero ich autorytet pozwala przekonać nieprzekonanych, że białe jest białe, a czarne jest czarne.

Taki właśnie problem dotyczy szczególnego przypadku wygaśnięcia zobowiązań podatkowych, o którym mowa w art. 66 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem dopuszczalne jest, przy spełnieniu dodatkowych przesłanek, przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych na rzecz Skarbu Państwa w zamian za zaległości podatkowe stanowiące dochód budżetu państwa lub na rzecz jednostek samorządu terytorialnego w zamian za zaległości podatkowe stanowiące dochody ich budżetów.

Dostawa towarów, w tym przeniesienie własności nieruchomości jest opodatkowana, co do zasady, podatkiem od towarów i usług. Problem więc dotyczy tego, czy przeniesienie własności nieruchomości w zamian za zaległe zobowiązanie podatkowe jest także opodatkowane tym podatkiem.  

Zdrowy rozsądek podpowiada, że taka czynność nie jest opodatkowana, ponieważ jest to podatek od podatku, a sposób wygaśnięcia zobowiązania podatkowego, w swej istocie nie różni się od zapłaty gotówką, przelewem, czy też w innej formie. Trudno bowiem sobie wyobrazić sytuację, w której uiszczając dajmy na to zaliczkę na podatek dochodowy doliczamy do niej podatek VAT według właściwej stawki. Natomiast w sytuacji, kiedy podatnik płaci po terminie, to musi doliczyć odsetki za zwłokę, a nie podatek od towarów i usług.

Stawiam więc pytanie, czym taka  sytuacja, polegająca na zapłacie gotówką, poza sposobem wygaśnięcia zobowiązania podatkowego, różni się od tej opisanej w art. 66 Ordynacji podatkowej? Chyba niczym, w każdym razie istota polegająca na wygaśnięciu zobowiązania podatkowego jest taka sama, jak przy jego tradycyjnych sposobach wygaśnięcia.

Podobnego zdania jest NSA, który potwierdza brak VAT przy przeniesieniu własności rzeczy lub praw majątkowych, w tym nieruchomości, w zamian za zobowiązania podatkowe, począwszy od uchwały składu 7 sędziów NSA z dnia 8 października 2007 r. w sprawie I FPS 2/07, poprzez bliższe naszym czasom (i wydane w oparciu o aktualnie obowiązującą ustawę o VAT z 2004 r.) wyroki z dnia 18 września 2012 r. w sprawie I FSK 1663/11, z dnia 6 grudnia 2012 r. w sprawie I FSK 141/12 do ostatniego mi znanego z dnia 20 marca 2013 r. o w sprawie I FSK 639/12.

Ze smutkiem, nie takim znowu głębokim, ale jednak, trzeba niestety zauważyć, że korzystne dla podatnika rozstrzygnięcia zapadają dopiero w najwyższej sądowej instancji administracyjnej, natomiast organy podatkowe, odpowiedzialne za wydawanie interpretacji indywidualnych, uważają, że jednak przy jednym ze sposobów wygaśnięcia zobowiązań podatkowych jest VAT.

W konsekwencji podatnik, który nie płaci VAT od podatku dochodowego przy zapłacie gotówką i wnioskuje per analogiam, że przy innych sposobach wygaśnięciach zobowiązania podatkowego także podatku VAT nie ma, może być nieco zdziwiony, kiedy Dyrektor Izby Skarbowej uzna jego stanowisko za nieprawidłowe, nawet jeżeli prawidłowości tej oceny Dyrektora nie potwierdzi WSA, przychylając się do stanowiska podatnika, to Dyrektor i tak złoży skargę kasacyjną, a sprawiedliwość zostanie wymierzona dopiero przez NSA, zazwyczaj po kilku latach od zwrócenia się do organu podatkowego o wydanie interpretacji indywidualnej.

Sygnatury spraw: I FPS 2/07, I FSK 1663/11, I FSK 141/12, I FSK 639/12.

Teza I FPS 2/07: Przeniesienie własności rzeczy na rzecz Skarbu Państwa w zamian za zaległości podatkowe z tytułu podatków stanowiących dochody budżetu państwa /art. 66 par. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - Dz.U. nr 137 poz. 926 ze zm./ nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu w świetle art. 2 ust. 3 pkt 3b ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 11 poz. 50 ze zm./.