Zwolnienie środków z rachunku VAT

Przy zwolnieniu środków z rachunku VAT na rachunek przedsiębiorcy z nim powiązany powstają problemy praktyczne, dotyczące na przykład: (i) zwolnienia tych środków w kwocie niższej niż wnioskowana przez podatnika, (ii) w zakresie złożenia kolejnego wniosku, kiedy poprzedni wniosek nie został jeszcze rozpoznany lub (iii) złożenia wniosku, kiedy poprzedni wniosek został zrealizowany jedynie w części. Poniżej kilka uwag dotyczących tych zagadnień.

Przekazanie przez bank kwoty innej niższej niż ta wynikająca ze wniosku oraz następnie postanowienia NUS

W zakresie przekazania środków z rachunku VAT na rachunek z nim powiązany art. 108b § 2 Ustawy VAT stanowi, że podatnik we wniosku określa wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT, jaka ma zostać przekazana.

Przepisy dotyczące podzielonej płatności są w tym zakresie lakoniczne i nie rozstrzygają, co się dzieje jak NUS określi w postanowieniu kwotę zwolnienia środków w kwocie wyższej niż kwota faktycznie zdeponowana na tym rachunku w momencie ich przekazania przez bank.

Takie postanowienie NUS, w kwocie przekraczającej kwotę, którą podatnik dysponuje na rachunku VAT nie może zostać zrealizowane, w części nadwyżkowej.

Podatnik VAT do czasu przekazania wnioskowanych środków, wprawdzie w sposób ograniczony, ale jednak może nimi dysponować, chociażby sam dokonując podzielonej płatności własnych zobowiązań lub płacąc podatek VAT wynikający ze składanych deklaracji. Powyższe zatem oznacza, że podatnik, przed realizacją postanowienia NUS sam rozdysponował częścią (całością) zgromadzonych na tym rachunku środków pieniężnych i postanowienie to nie może zostać w tej części zrealizowane.

Stanowisko powyższe, zgodnie z którym kwota wnioskowana przez podatnika ma charakter kwoty maksymalnej (a nie konkretnej kwoty do przekazania na rachunek bieżący) potwierdził także Łukasz Matusiewicz w „Prawo podatnika do wystąpienia z wnioskiem o dokonanie przelewu środków zgromadzonych na rachunku VAT - na rachunek ogólny” (Opublikowano: LEX/el. 2018):

„Podatnik w złożonym wniosku określa wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT, jaka ma zostać przekazana (art. 108b ust. 2 u.p.t.u.). Przy czym wnioskodawca wskazuje górną granicę tej kwoty, gdyż złożenie wniosku do urzędu skarbowego nie zablokuje możliwości wykorzystania środków zgromadzonych na rachunku VAT np. do zapłaty kontrahentom. To zaś oznacza, że kwota zgromadzona na rachunku VAT na dzień realizacji postanowienia może być inna niż kwota na dzień złożenia wniosku.

Przykład 1

Podatnik posiada na rachunku VAT 37.200 zł. Wnioskował o „uwolnienie” 22.000 zł. Do czasu rozpatrzenia wniosku przekazał 17.200 zł na kwoty VAT z tytułu dokonywanych na potrzeby swej działalności gospodarczej zakupów towarów i usług. Na rachunku VAT została tym samym kwota 20.000 zł i taka kwota może finalnie zostać przekazana podatnikowi”.

Z kolei w objaśnieniach podatkowych MF z dnia 29.06.2018 r. dotyczących stosowania mechanizmu podzielonej płatności (MPP) MF wskazało, że wypłata środków w kwocie niższej niż wynikająca z postanowienia NUS, ze względu na brak środków na rachunku VAT, ma charakter realizacji postanowienia w całości:

„Ponieważ złożenie przez podatnika wniosku o uwolnienie środków nie blokuje możliwości dokonywania zapłaty kontrahentom z rachunku VAT w czasie, w którym naczelnik urzędu skarbowego będzie rozpatrywał ten wniosek, w praktyce występować będą sytuacje, w których kwota wskazana przez podatnika we wniosku, a w konsekwencji wskazana w postanowieniu będzie wyższa niż wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT, na dzień realizacji tego postanowienia.

W takiej sytuacji bank/SKOK przekaże na rachunek rozliczeniowy/rachunek w SKOK środki do wysokości salda na rachunku VAT. Przekazanie przez bank/SKOK środków w niższej wysokości niż wskazana w postanowieniu uznawane jest jako wykonanie postanowienia w całości. Nie ma zatem możliwości aby bank/SKOK uzupełniał brakującą kwotę ze środków „przyszłych”, czyli tych które wpłynęły już po dokonaniu uwolnienia”.

Powyższe oznacza zatem także, że podatnik w celu uwolnienia kolejnych środków, które trafią na ten rachunek, powinien złożyć kolejny wniosek w tym zakresie.

Złożenia kolejnego wniosku o przekazanie środków z rachunku VAT w czasie, kiedy poprzednio złożony przez podatnika wniosek nie został jeszcze rozpatrzony

Kwestia, czy podatnik może złożyć wniosek o uwolnienie środków pieniężnych na rachunek powiązany z rachunkiem VAT w czasie, kiedy jej poprzedni wniosek nie został jeszcze rozpatrzony (pozytywnie – postanowieniem, negatywnie – decyzją, przy czym istnieje możliwość rozpatrzenia wniosku częściowo pozytywnie, częściowo negatywnie, na przykład w sytuacji posiadania zaległości w podatku VAT w określonej kwocie) nie została uregulowana w nowelizacji Ustawy VAT.

W mojej ocenie jednak, taki kolejny wniosek w sytuacji, kiedy poprzednio złożony wniosek nie został jeszcze rozpatrzony jest możliwy do złożenia, przy czym kolejny wniosek powinien zostać złożony na różnicę kwot pomiędzy wnioskiem złożonym poprzednio a obecnym stanem środków na rachunku VAT. Jednak dla tego kolejnego wniosku termin 60-dniowy na jego rozpatrzenie jest liczony oddzielnie, od momentu jego złożenia.

Podatnik może także złożyć, w mojej ocenie, wniosek o zmianę wniosku poprzednio złożonego. Jednak takie rozwiązanie nie będzie dla podatnika korzystne, w związku z co do zasady, przedłużeniem terminu rozpatrzenia wniosku poprzednio złożonego i liczeniem terminu 60-dniowego od daty złożenia zmienionego wniosku, a nie od daty wniosku pierwotnie złożonego.

Zwracam także uwagę, że powyższe informacje nie wynikają wprost z Ustawy VAT, która jak zauważyłem wcześniej nie jest zbyt precyzyjna w tym zakresie, jak też nie wynikają z objaśnień podatkowych MF, przy zastosowaniu do których podatnicy korzystają z pewnej ochronny, o której mowa w Ordynacji podatkowej.

Złożenie kolejnego wniosku po rozpatrzeniu wniosku już złożonego i przekazaniu na rachunek związany z VAT kwoty niższej niż wnioskowana przez podatnika

Z kolei złożenie kolejnego wniosku, po rozpatrzeniu (pozytywnym lub negatywnym) wniosku poprzednio złożonego przez podatnika, jest zawsze możliwe.

Z istoty podzielonej płatności wynika, że na koncie podatnika mogą pojawić kolejne środki, związane z wybraniem tego sposobu płatności przez jego kontrahentów, co oznacza, aktualizację uprawnienia podatnika do złożenia kolejnych wniosków o przekazanie środków pieniężnych z rachunku VAT na rachunek bankowy z nim powiązany.

Powyższe zatem oznacza, w mojej ocenie, że o ile na rachunku VAT pojawią się kolejne środki pieniężne, to podatnik nie może, w mojej ocenie, powoływać się na poprzednio złożony wniosek, który z racji braku środków na moment przekazania tych środków nie mógł być zrealizowany w całości, został natomiast zrealizowany do wysokości dostępnego salda na rachunku VAT. Powinien natomiast podatnik złożyć nowy wniosek, który będzie rozpatrywany i na jego podstawie zostanie dokonany zwrot na zasadach opisanych powyżej (czyli podatnik będzie wnioskować o kwotę maksymalną, natomiast bank może zwrócić kwotę niższą niż kwota określona w postanowieniu NUS w sytuacji braku odpowiednich środków na rachunku VAT).

Stanowisko powyższe potwierdziło także MF w objaśnieniach podatkowych dotyczących stosowania mechanizmu podzielonej płatność (MPP) z dnia 29.06.2018 r.:

„Decyzja co do częstotliwości występowania z wnioskiem, jak i wysokość środków wskazanych we wniosku pozostaje w gestii podatnika.

Podatnik we wniosku będzie wskazywał górną granicę kwoty do uwolnienia z rachunku VAT, ponieważ złożenie wniosku do naczelnika urzędu skarbowego nie blokuje możliwości wykorzystywania środków zgromadzonych na rachunku VAT, do celów zgodnych z przepisami, w trakcie trwania postępowania o uwolnienie środków”.

Pewna lakoniczność regulacji prawnych w tym zakresie powoduje, że pomimo od formalizowania samego wniosku, pojawiają się inne wątpliwości, związane z tym zagadnieniem, które pokrótce przedstawiłem powyżej.